
İçindekiler
- 1 Diz Eklemi ve Bağları
- 2 Yaralanma Nasıl Oluşur ve Belirtileri Nelerdir?
- 3 Tanı nasıl konur?
- 4 Rehabilitasyon
- 5 Isınma egzersizleri
- 6 Statik-Dinamik Isınma
- 7 Soğuma Egzersizleri
- 8 Isınma ve Soğuma Egzersizlerinin Farkı
- 9 Futbol yaralanmalarında risk faktörleri nelerdir? Nasıl azaltabiliriz?
- 10 Neden olan faktörler nelerdir?
- 11 Önlenmesi neden önemlidir?
- 12 Nasıl Azaltılabilir?
Diz Eklemi ve Bağları
Diz eklemi vücutta bulunan en büyük eklemdir. Ekleme bağlı dört önemli bağ bulunur; medial kollateral ligament (iç yan bağ), lateral kollateral ligament (dış yan bağ), posterior cruciate ligament (arka çapraz bağ), anterior cruciate ligament (ön çapraz bağ). Ön çapraz bağ yaralanması en sık görülen diz yaralanmalarından birisidir.
Yaralanma Nasıl Oluşur ve Belirtileri Nelerdir?
Ön çapraz bağ yaralanması genellikle spor aktivitesi sırasında ani hareket değişikliği ve yavaşlama gibi temassız bir durumdan kaynaklanır. Dize doğrudan alınan darbeler, trafik kazaları gibi durumlarda da yaralanma oluşabilir.
Yaralanma esnasında dizde ani bir kopma hissi oluşur ve bu duruma yoğun ağrı eşlik eder. Bazı durumlarda kopma sesi şiddetli bir biçimde işitilebilir. Ağrı ile beraber hareket kısıtlılığı oluşur ve spor aktivitesine devam edilemez. Dizde boşalma ve kilitleyememe hissi de eşlik eder.
Tanı nasıl konur?
Tanı öncelikle yaralanmanın olduğu anın detaylı öğrenilmesi ile başlanır. Yaralanma oluş şekli, nerde olduğu ve sonrasında yapılan müdahaleler not edilmelidir. Sonrasında detaylı fiziksel incelemeye geçilmelidir. Yapılan inceleme sonucu kişinin durumuna göre rehabilitasyon planlanmalıdır.
Rehabilitasyon
Sporcunun yaptığı spor branşı, fiziksel durumu göz önüne alınarak uzman fizyoterapist tarafından rehabilitasyon programı oluşturulmalıdır. Antrenör ile multidisipliner çalışma sağlanıp sporcunun spora tekrar dönüşü en hızlı ve sağlıklı şekilde sağlanmalıdır.
Isınma egzersizleri
Isınma düşük şiddette sportif aktivite öncesi yapılan düşük şiddetli vücudu alıştırma egzersizleridir. Çeviklik,sürat gerektiren ani hareketlerde sakatlanma riski yükselir. Esnekliği yüksek kaslar daha az sakatlığa açıktır. Bu yüzden ısınma sportif aktiviteden önce vücudu en uygun hale getirmek, olası yaralanmaların önüne geçmek, eklem hareket açıklığını en uygun seviyeye getirmek ve kaslara gerekli esnekliği kazandırmak için yapılır.
Statik-Dinamik Isınma
Isınma içinde germe egzersizleri barındırır. Bu germeler genellikle statik(hareket olmadan sabit) olarak uygulanır. Bu yapılan statik germeler kas esnekliğini arttırmaya yardımcı olur. Son yapılan çalışmalar da sportif aktivite öncesi yapılan statik germelerin hız, güç ve kuvveti azalttığı için performansı düşürebildiği belirtilmiştir. Bu yüzden antrenörler ve egzersiz bilimciler dinamik( hareketli) ısınmaya yönelmiştir. Dinamik ısınmalar antrenman ve maçlardaki kullanılan hareketlerin temelidir. Bu yüzden aktiviteye uyum gösterir.
Soğuma Egzersizleri
Soğuma egzersizleri sportif aktivite sonrası vücudun normal sıcaklığına ve dolaşım sistemine dönmesini sağlar. Vücutta biriken laktik asitin dağılmasını sağlar. Isınan kasın esnetilerek soğutulması ile sağlanır. Artan kalp hızı ve solunum hızı da normal hıza getirilir.
Isınma ve Soğuma Egzersizlerinin Farkı
Isınma ve soğuma vücuda esneklik kazandırır ama yaptıkları iş olarak birbirinden farklıdır. Isınma da vücut ısısı arttırılıp nabız artarken soğuma da tam tersi gerçekleşir. Egzersizden sonra ısınmış ve gergin kalmış kaslar soğutulmazsa uzun vadede kas yaralanmaları oluşur.
Futbol yaralanmalarında risk faktörleri nelerdir? Nasıl azaltabiliriz?
Futbol dünya çapında en popüler sporla dalından birisidir. Ani hareketler içermesi, yüksek tempolu koşular bulundurması ve çok fazla temas içermesinden dolayı yaralanmalara açık bir spordur. Futbolda en sık alt diz ve ayak bileğinde kas, tendon, bağ yaralanmaları meydana gelir. Ön çapraz bağ yaralanması, menisküs yırtıkları, ayak bileği burkulması en sık görülen yaralanmadır.
Neden olan faktörler nelerdir?
Futbolda yaralanmalara neden olan faktörler içsel ve dışsal olabilir. İçsel faktörler arasında kas kuvvetsizliği, esneklikteki yetersizlik, daha önceden oluşmuş ve yeterli rehabilitasyonu yapılmamış bir yaralanma bulunur. Dışsal faktörlerde ise aşırı yüklenilen egzersiz programı, yetersiz ısınma, hava koşulları, kötü zemin ve yanlış oyun yönetimi sayılabilir.
Önlenmesi neden önemlidir?
Uzun süren rehabilitasyon süreçleri, spordan uzak kalış süresinin uzaması sporcu ve antrenör için hem mental hem fiziksel olarak olumsuz durumlar yaratabilir.
Nasıl Azaltılabilir?
Sezon öncesi yapılacak gerekli tarama testleri ile olası yaralanma potansiyelleri belirlenmelidir. Antrenman ve maç öncesi gerekli ve doğru ısınma programının uygulanması gerekmektedir. Bu günler haricinde de esnekliği arttırıcı egzersizler yapılmalıdır. Yoğun egzersiz sonrasında dinlenme günleri oluşturularak kasların dinlenmesine izin verilmelidir. Sportif aktivite yapılan yerin zemin kalitesi kontrol edilmelidir.
Fizyoterapist- antrenör iş birliğinde doğru egzersiz planlaması yapılmalı, futbola özgü teknikler ve kurallar detaylıca işlenmelidir.